The Art of Change
Kinderen die negatief opvallen door hun gedrag op school kunnen leerkrachten een machteloos gevoel geven. Zeker wanneer het gewelddadig gedrag is, zoals schoppen of slaan. Ze hebben de taak om het kind te stimuleren en te helpen, en tegelijkertijd hebben ze de plicht om de andere kinderen te beschermen. Zo’n probleem kun je als leerkracht niet alleen oplossen. Logisch dat je dan de ouders het advies geeft om buiten de school hulp te zoeken.
Terwijl de ouders op zoek gaan naar hulp voelen sommige scholen de behoefte om zelf een diagnose te stellen. Zo sprak ik laatst een leerkracht die het gedrag van het kind probeerde te verklaren door naar de ouders te kijken. ‘Ik zie dit gedrag vaak bij kinderen met een psychopathische ouder,’ vertelde ze met een ernstig gezicht. En even later vervolgde ze: ‘En die moeder heeft wel wat narcistische trekjes.’ Deze steeds vaker voorkomende fantasieën zijn niet alleen een belediging voor de deskundige en bekwame psycholoog of psychiater, maar ook voor de bezorgde ouders. Een leerkracht die een cursus autisme heeft gedaan waant zich deskundig en beweert naar ouders: ‘Hij heeft wel veel trekjes van autisme.’ Vanuit de terechte behoefte om de oorzaak van het gedrag beter te begrijpen, zaaien ze met deze amateurdiagnostiek verwarring en angst.
En niet alleen leerkrachten verzinnen diagnostiek op grond van onduidelijke bronnen of een zogenaamde specialistische cursus. Ook huisartsen doen eraan mee. ‘De dokter zegt dat hij EMDR nodig heeft. Doet u dat ook?’ vraagt een moeder mij aan de telefoon. Deze arts heeft niet alleen de diagnose gesteld, maar ook de behandeling erbij bedacht! Het wordt er voor mij als integratieve kindertherapeut niet makkelijker op. In plaats van dat ik direct met het kind – dat we vanuit de integratieve visie als deskundig op zichzelf beschouwen – in gesprek kan gaan, dien ik eerst tijd te besteden aan het ontkrachten van onzindiagnostiek. Dus bij deze de oproep aan iedereen om de begrenzing van het beroep dat je uitoefent te kennen en te hanteren. Kinderen en ouders hebben hier recht op!
En laten we eens op een andere manier kijken naar ‘de oorzaak van gedrag’ waar alles mee begint. Er zijn twee soorten oorzaak: de oorzaak in de zin van ‘wat is er ooit gebeurd en wat heeft dit kind?’ en de oorzaak in de zin van ‘wat is de reden dat het kind zich nu zo gedraagt, dus wie is dit kind?’ Vanuit het wetenschappelijk onderzoek van Rambold (2001) is gebleken dat 87% van het succes van verandering (en leren) is toe te schrijven aan het kind (of de volwassene) zelf. Diagnostiek die zich bezighoudt met ‘wat heeft dit kind’ vindt de antwoorden in de DSM-5 (handboek voor de classificatie van psychische stoornissen). Uit het eerder genoemde onderzoek blijkt echter dat slechts 1% van de verandering bepaald wordt door de gepleegde interventie die gekoppeld is aan een diagnose.
Het is dus niet zozeer van belang om te weten wat een kind heeft, maar vooral om te onderzoeken hoe het kind in elkaar zit: wat zijn de (interne) hulpbronnen, wat zijn de belemmeringen en overtuigingen? Welke pijnlijke gevoelens heeft het kind en hoe gaat het kind hiermee om? De integratieve kindertherapeut is geïnteresseerd in het deskundige kind dat voor haar staat. De vraag ‘wat heeft dit kind?’ is niet relevant voor de verandering in gedrag. Het kind kan alleen zichzelf veranderen. Een ander heeft die macht niet. Hoe de mogelijkheden of onmogelijkheden heten (ADHD, autisme etc.) doet er niet toe. The Art of Change ligt in het kind. Het kind is de kunstenaar en de therapeut is het materiaal in dienst van het kind.
Charlotte Visch (1956), ontwierp in 1996 een nieuwe kinderpsychotherapie, waarbij het kind daadwerkelijk centraal staat: de Integratieve Kindertherapie. Zij publiceert artikelen, schrijft boeken over onderwijs, Integratieve Kindertherapie, opvoeding en scheiding. Naast haar werk in de kindertherapiepraktijk Child Consult, schrijft ze de column ‘Kinderkopje’ in het magazine Kinderwijz, verzorgt lezingen, studiedagen voor therapeuten, leerkrachten, ouders en specialisten zoals bijzonder curatoren. Voor de verschillende opleidingen (KinderCoach, HappyCoach en Integratieve Kindertherapie) die zij heeft ontworpen, ontwikkelt zij kinderposters, prentenboekjes en syllabi
Deze column heeft gestaan in het tijdschrift Kinderwijz herfst 2017
