Een kind heeft er profijt van om te kunnen gaan met angst, die nou eenmaal vastzit aan spannende situaties. Spreekbeurten, boekbesprekingen, Citotoetsen – ze roepen bij veel kinderen angst, of in ieder geval een grote mate van spanning op die enorm in de weg kan zitten. Maar angst is in veel gevallen aangeleerd. En iets wat je aan kunt leren, kun je ook afleren!
Als acteur ben je door je vak voortdurend met emoties in de weer. Je vertolkt op het toneel het hele scala aan menselijke emoties zoals blijdschap, verdriet, boosheid, maar ook afgunst, berouw, bewondering, haat, hoogmoed, hoop, hulpeloosheid, jaloezie, verwondering, liefde, enz.
Maar de belangrijke basisemotie ‘angst’ moet je als acteur niet alleen op kunnen roepen voor het vertolken van je rollen, je moet hem als speler zelf ook weten te overwinnen!
Ik wil het daarom in dit artikel graag hebben over een lastige emotie waar ieder van ons, kind en volwassene, wel eens mee te maken krijgt: angst.
Iets over angst
Laat ik beginnen met de loftrompet te steken over de emotie angst… Het is buitengewoon slim van ons lichaam dat het deze alarmbel (wat een angstaanval eigenlijk is) regelmatig inzet om ons te behoeden voor de meest vreselijke zaken. Angst is een instinctieve reactie van ons lichaam, een reflex. Bedoeld om ons te beschermen, om ons in leven te houden! Bij een gevaarlijke situatie reageert je lichaam in een fractie van een seconde met de volgende signalen: je gaat trillen, je hart gaat als een razende tekeer, je mond wordt droog en je gaat zweten. Je kunt de wereld om je heen als onwerkelijk ervaren en je bent hyperalert. Dit wordt allemaal veroorzaakt door een stoot adrenaline (stresshormoon) die ervoor zorgt dat je de noodsituatie waarin je zit perfect het hoofd kunt bieden. Afhankelijk van de situatie reageer je met vluchten, bevriezen of aanvallen. Je instinct heeft het echt prima voor elkaar!
Banger en banger …
Het wordt lastiger als redelijk gewone situaties door jou als levensbedreigend worden ervaren. Als je het lastig vindt om een praatje te maken op het schoolplein. Of dat je misschien zo angstig bent dat je de deur niet meer uit durft. Je alarmbel voor gevaar staat dan te scherp afgesteld. Bij sommige mensen is de aanmaak van serotonine (een feelgood-stofje) gewoon wat minder dan bij anderen. Deze mensen zijn van nature wat sneller in paniek.
Of je hebt ooit een heel angstige situatie meegemaakt en toen een paniekaanval gehad, waardoor je bang bent in de toekomst opnieuw een paniekaanval te krijgen. Je bent dan eigenlijk bang geworden voor de angst zelf! Je gaat situaties vermijden waarin je misschien weer zo’n angstaanval zou kunnen krijgen. Door dit vermijdingsgedrag gaat je angst uiteindelijk alleen maar toenemen. Je komt in een vicieuze cirkel terecht en wordt banger en banger…
OEFENINGEN TEGEN ANGST
Theebladeren zinken
Personen: 1
Duur: 2 minuten
Attributen: geen
Doel: ontstressenJe mag gaan staan met je benen iets breder dan heupbreedte. Je buigt nu flink door je knieën, maar je bovenlichaam hou je mooi rechtop. Je kin is iets naar binnen en je ogen zijn zacht. Je armen hangen ontspannen naar beneden. Nu breng je heel rustig allebei je armen tegelijk naar voren, niet gestrekt, maar juist flink gebogen met je ellebogen losjes naar beneden hangend, en ook je handpalmen zijn naar beneden gericht. De beweging stopt ter hoogte van je borst. Terwijl je deze opwaartse beweging maakt, zeg je zacht: ‘Warme lucht stijgt op.’
Vervolgens breng je in een zo mogelijk nog rustiger tempo je armen weer naar beneden, ze zijn nog steeds gebogen en met de handpalmen naar beneden. Tijdens deze neerwaartse beweging zeg je zacht: ‘Theebladeren zinken.’ Het is de bedoeling dat je de oefening heel rustig en vloeiend doet, zonder stop, en dat je je echt voorstelt dat je armen door de warme lucht vanzelf omhoog worden geduwd en op de terugweg langzaam neerzijgen als vederlichte theeblaadjes!
Luchtboksen
Personen: 1
Duur: 1 minuut
Attributen: geen
Doel: stress reduceren en focus gevenGa ontspannen staan, je voeten staan iets breder dan heupbreedte. Voel je voeten goed op de ondergrond. Je knieën zijn flink gebogen en je bovenlijf en hoofd rechtop, met je kin iets ingetrokken.
Nu breng je beide armen voor je borst met je ellebogen naar beneden, je handen gebald tot vuisten, met je handpalmen naar je borst gericht. Vervolgens richt je je ogen op een vast punt in de ruimte. Dit wordt je boksmaatje!Nu stoot je je rechterarm gestrekt uit naar dit punt in de ruimte, alsof je je boksmaatje een flinke mep wilt verkopen. Terwijl je je arm naar het vaste punt uitstoot, stoot je ook je adem met kracht uit. Als je je boksmaatje ‘geraakt’ hebt, breng je je arm terug in de eerste positie en tegelijkertijd gaat je linkerarm naar voren om een ‘rake klap uit te delen’. Ook nu adem je weer met kracht uit.
Doe dit een aantal keren, zo lang als dat prettig voor je voelt.
Losmaakoefeningen
Je kunt je stress ook weg laten lopen door:
– kniebuigingen te doen;
– een hardloopwedstrijd op de plaats te houden door middel van heel kleine dribbelpasjes;
– je benen los te schudden;
– je armen los te schudden;
– het gewicht van je beide voeten te verplaatsen van je hielen naar de buiten-zijkanten, vervolgens naar de voorkanten en tot slot naar de binnen-zijkanten (helpt je te aarden)
Stel je tijdens bovenstaande oefeningen voor dat je voeten in verbinding staan met het centrum van de aarde door middel van een stevige kabel. Je staat als een huis!
Adem diep in, adem diep uit
Personen: 1
Duur: 3 minuten
Attributen: geen
Doel: vanuit je centrum leren ademhalen om te ontspannen.
Zorg er eerst voor dat je adem goed laag in je buik zit. Als je nerveus bent en je adem omhoog is gekropen, helpt het volgende: Trek je schouders zo hoog mogelijk op. Probeer met je schouders je oren aan te raken! Hou dan je schouders inclusief je adem even vast en laat daarna je schouders met een plof en een grote zucht zakken. Dit herhaal je een paar keer. Je zult merken dat je adem vanzelf naar je buik zakt.
Nu stel je je voor dat er een ballonnetje in je buik zit. Je gaat hem flink opblazen. Eerst leg je je handen op je onderbuik, onder je navel, om goed contact te maken met je adem. Nu adem je diep in en je merkt dat je ‘ballon’ groot wordt: je buik bolt op. Vervolgens adem je goed uit; je ‘ballon’ krimpt volledig in en je buik wordt plat. Doe de oefening zo lang als goed voor je voelt.
De held
Personen: 1
Duur: 5 minuten
Attributen: niet echt nodig, maar kijk wat voorhanden is.
Doel: je inleven in de ander (geeft vertrouwen in angstige situaties)
Deze oefening is simpel, maar werkt o zo goed. Je hebt er alleen maar een beetje fantasie voor nodig…
Jongens of meisjes op het voetbalveld wanen zich soms ook een Messi en krijgen daardoor vleugels. Popsterren blijken ook favoriet in de fantasieën van kinderen. Door simpelweg gebruik te maken van de kracht van hun verbeelding, pompen kinderen zichzelf een beetje op, voelen zich daardoor opgetild en stijgen boven zichzelf uit.
In moeilijke situaties doen een aantal mensen (en dieren) al onbewust wat goed voor hen is. Een wetenschappelijke studie heeft namelijk aangetoond dat, wanneer je een zelfverzekerde houding aanneemt, er in je lichaam testosteron aangemaakt wordt, waardoor je je krachtiger gaat voelen. (Zoals je, door je mondhoeken bewust omhoog te brengen en dus een nep-glimlach produceert, ook echt vrolijker wordt, simpelweg omdat de hersenen de opdracht krijgen endorfines – die zorgen voor een gevoel van welbevinden en geluk – aan te maken.)
Vlak voor je iets spannends moet doen, concentreer je je dus op een persoonlijke held of heldin. Het mag een beroemdheid zijn, maar ook gewoon je buurvrouw die je al jaren bewondert. Het maakt niet uit, als het maar iemand is met wie je je graag wilt identificeren.
Belangrijk is dat je het hele ‘plaatje’ goed invult: hoe zit, loopt, eet, beweegt jouw held eigenlijk? Hoe slaapt of praat je held? Hoe zou hij of zij met spannende situaties omgaan?
Dit kun je thuis eerst in alle rust bedenken en ook echt voelen door de held na te doen. Ga maar eens lopen, staan en praten zoals jouw held zou doen.
Irma Hartog is actrice en kindercoach. Ze speelde o.a in de film De Eetclub en de tv-serie Intensive Care en Smeris. Het kan ook zijn dat je haar bent tegengekomen in toneelproducties in het land. In haar coachingpraktijk (www.alles-stroomt.nl) geeft ze theaterworkshops voor zowel kinderen als volwassenen. Daarnaast is ze gastdocente aan de kindercoachopleiding ‘Magie van Kindercoaching’.
